28 ธันวาคม 2310 พระเจ้าตากปราบดาภิเษกเป็นพระมหากษัตริย์ แต่ไม่ได้กู้ชาติ!
สมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรี หรือสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช นำกำลังตีแหกฝ่าวงล้อมทัพพม่าออกจากกรุงศรีอยุธยาก่อนกรุงแตกราว 7 เดือน โดยไปรวบรวมกวาดต้อนผู้สวามิภักดิ์ยังชายทะเลซีกตะวันออก กระทั่งเสียกรุงให้พม่าราวๆ เมษายน 2310 จากนั้น 28 ธ.ค.2310 พระองค์จึงประกาศตนปราบดาภิเษกเป็นกษัตริย์
บริบทคำว่า “กอบกู้เอกราช” การกอบกู้เอกราชหมายความว่า สภาวการณ์ยังคงเหลือบ้านเมือง ระบบการเมืองการปกครอง ศูนย์กลางทางอำนาจ กฎระเบียบ ไพร่ฟ้าอาณาประชาราษฎร์ให้ได้กู้ หลังจากเมืองที่ถูกตีแตกนั้นตกเป็นประเทศราชของเมืองที่เข้มแข็งกว่า โดยมีภารกิจบังคับที่จะต้องส่งเครื่องราชบรรณาการหรือถูกเกณฑ์ไปช่วยศึกแก่เจ้าเอกราชหรือพูดง่ายๆ ต้องทำตามคำสั่งเขา
แต่ทว่ากรุงศรีอยุธยาพังพินาศ บ้านเมือง วัดวาอาราม ปราสาทราชมณเฑียร ล้วนถูกเผาวอดวาย ระบบการเมืองการปกครองไม่หลงเหลือ ประชาชนแตกสานซ่านเซ็น ที่สำคัญเราก็ไม่มีหน้าที่ใดๆ ที่จะต้องส่งบรรณาการให้ราชสำนักอังวะ เนื่องจากพม่าไม่ได้ตีเราให้ตกเป็นเมืองขึ้น แต่มุ่งหมายถล่มกรุงศรีอยุธยาให้ยับเยิน จนไม่สามารถฟื้นตัวขึ้นมาเป็นราชอาณาจักรใหญ่อีกครั้ง
แบบนี้ไม่เรียกว่า “กู้เอกราช” แต่พระเจ้าตากทรงมีพระราชกรณียกิจอันสำคัญยิ่งคือ “การสถาปนาศูนย์กลางอำนาจ” ขึ้นมาใหม่อีกครั้ง และการรวบรวมชาวสยามให้กลับมาเป็นปึกแผ่น…นี่คือคุณูปการที่แท้จริงของพระองค์ท่านต่างหาก ไม่ใช่ “การกู้ชาติ” แบบที่เข้าใจ เพราะอยุธยาวอดวายจนไม่เหลืออะไรให้กู้อีกแล้ว
